Cristina Peña naiz, Gipuzkoako Ingeniaritza Eskolako (UPV/EHU) irakaslea eta ikertzailea. 20 urte igaro dira 'Materialak+Teknologiak' ikerketa-taldean sartu nintzenetik, baina material jasangarriagoak garatzeko nire funtsezko helburua ez da aldatu.
Horregatik, oso garrantzitsutzat jotzen dut Ocean i3-n egiten den lana; izan ere, beste edizio batzuetan parte hartu dut, proiektuan beren lanekin parte hartzen zuten ikasleen tutore gisa.
Post hau datorren ekainaren 8an ospatuko den Ozeanoen Munduko Egunaren harira dator. Egun garrantzitsua da itsasoak eta ozeanoak aurkitzen diren egoera gogoratzeko; izan ere, giza jardueren ondorioz hainbat faktorek eragin oso negatiboa dute uren kalitatean eta itsasoko biodibertsitatean. Plastikoek eragindako kutsadura da kezkagarrienetako bat, zeinari post hau eskainiko diodan.
Garapen Iraunkorreko Helburuen artean 14. zenbakia dago, itsaspeko bizitzari buruzkoa. Izan ere, helburu horren 1. helburuan adierazten da beharrezkoa dela mota guztietako itsas kutsadura prebenitzea eta murriztea. Hainbat faktorek eragin negatiboa dute itsasoan, baina plastikoen kasuak mundu zientifikoaren alarmak piztu ditu, bai itsasoan dagoen material mota horren kantitateagatik, bai sortzen dituzten ondorio dramatikoengatik.
Jambeck et al.-en datuen arabera (2015), urtero 4,8 eta 12,7 milioi tona artean iristen dira itsasora. Plastiko horiek hainbat efektu sortzen dituzte itsas biodibertsitatean, tamainaren, formaren eta konposizioaren arabera.
Horrela, adibidez, jitoan dauden sareek arrantza mamuaren efektua sortzen dute, eta tamaina txikiagoko plastikoak irentsi eta garapen-arazoak sor ditzakete, baita espezie askoren heriotza ere.
Itsasoko plastikoak tamainaren arabera sailkatzen dira. Sailkapen ohikoenak mikroplastikoak, 5 mm-tik beherako tamaina dutenak, (2,5-5 mm) eta makroplastikoak, 2,5 mm-tik gorako tamaina dutenak bereizten ditu (Galgani et al. 2013). Itsasoko banaketa kostaldeko populazioaren ondorioz iristen diren hondakinen fluxuen, hidrodinamikaren eta itsasoaren geomorfologiaren araberakoa da (Sanchez-Vidal et al. 2018).
Itsas hondakinen izaera eta banaketa ikertzea eta itsas dinamikak aztertzea beharrezkoak dira iturriak identifikatzeko, ekarpenak murrizteko eta, azken batean, gure kostaldeko uren kalitatea hobetzeko.
Gipuzkoako Ingeniaritza Eskolako 'Materialak+Teknologiak' taldeko kide Amaia Mendoza ikertzaileak argitaratu berri duen ikerketa batean, beste erakunde batzuek Bizkaiko Golkoko kostaldearen egoerari buruz argitaratu dituzten ikerketa zientifikoak eta kanpainak aztertu dira, mikroplastikoen presentziari dagokionez (Mendoza et al. 2020). Aztiko ikertzaileen laguntzarekin egindako azterlan honek adierazten du Bizkaiko Golkoa mikroplastikoen metaketa ertaineko eremu bat dela, bigarren mailakoa gehienbat, eta haren funtsezko jatorria plastiko handiagoak direla aurre egiten dieten agenteen eraginez baino, degradatu egiten dira eta material hauskorragoak sortzen dituzte, zatikatzen direnak eta plastiko-partikulak sortzen dituztenak.
Plastikozko partikulak dentsitatearen arabera banatzen dira itsasoan, eta, horregatik, gainazalean polietileno, polipropileno eta poliestireno kontzentrazio handiak daude, pellet, plastiko edo zuntz zati itxurakoak. Zuntzak are ugariagoak dira itsas hondoetan, bai zelulosiar zuntz naturalak, bai poliesterrezko, poliamidazko eta akrilikozko zuntz sintetikoak (Lusher et al. 2014).
Artikuluan egile ezberdinek aurkitutako hondakin motei buruzko datu gehiago aurki daitezke. Datu horiek guztiak, jakina, oso garrantzitsuak badira ere, itsas konpartimentuak karakterizatzeko metodologia egokia zehaztu eta adostu beharra nabarmendu behar da, bestela ezinezkoa baita egile ezberdinek lortutako emaitzak alderatzea, eta horrek, zalantzarik gabe, zaildu egiten du itsas hondakinen arazoa orokorrean ulertzea.
Ildo horretan aurrera egiteko, beharrezkoa da hainbat arlotako adituen berrikuntza eta lankidetza, Ocean i3 egiten ari den bezala. Itsas dinamikak, materialen portaera, biodibertsitatean duten eragina, jarduera ekonomikoak eta, oro har, arazoa eragiten ari diren faktore antropogenikoak identifikatzea, horiek biltzea eta birziklatzea ahalbidetzen duten garapen teknikoak eta emaitzak gizarteari transferitzea funtsezkoak dira sortutako inpaktuak murrizteko eta, azken batean, itsasoen kalitatea eta planetaren jasangarritasuna hobetzeko.
Testuan adierazitako erreferentziak artikulu honetan daude jasota: Mendoza, J.L. Osa, O.C. Basurko, A. Rubio, M. Santos, J. Gago, F. Galgani, C. Peña-Rodriguez. Microplastics in the Bay of Biscay: an Overview. Marine Pollution Bulletin 154, 110996 (2020)
Comments